Ανασκόπηση αντιπυρικής περιόδου 2019: Στο 1/3 η συνολικά καμένη έκταση – 17 οι ενεργοποιήσεις του προγνωστικού συστήματος IRIS

Σύνταξη άρθρου: Θ. Μ. Γιάνναρος, Β. Κοτρώνη, Κ. Λαγουβάρδος, Σ. Ντάφης

Δευτέρα 28/10/2019, Εθνικό Αστεροσκοπείο/meteo.gr

Θετικός είναι ο απολογισμός της φετινής αντιπυρικής περιόδου, 3 ημέρες πριν και την τυπική της λήξη (01/05 – 28/10/2019), όπως προκύπτει από τα δεδομένα που συλλέγει και επεξεργάζεται το European Forest Fire Information System (EFFIS - http://effis.jrc.ec.europa.eu). Με βάση τα δεδομένα αυτά, τα οποία παρουσιάζονται στην επόμενη εικόνα (Εικόνα 1), η συνολική έκταση που κάηκε στη χώρα μας από 01/05 έως και 27/10/2019 ανέρχεται σε 88.980 στρέμματα, ίση με το 1/3 περίπου του μέσου όρου της περιόδου 2008-2018 (243030 στρέμματα). Αξίζει να σημειωθεί πως παρά τη σημαντικά μικρότερη συνολικά καμένη έκταση, ο αριθμός των μεγάλων πυρκαγιών (πυρκαγιές με έκταση μεγαλύτερη από περίπου 300 στρέμματα) που χαρτογραφήθηκαν από το EFFIS από 01/05 έως και 27/10/2019 (37) δε διαφέρει σημαντικά από το μέσο όρο (44) της περιόδου 2000-2018. Το γεγονός αυτό αντανακλά, αφενός μεν στις πυρό-μετεωρολογικές συνθήκες που επικράτησαν στη χώρα μας κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο (01/05 – 28/10/2019), αφετέρου δε στην απόδοση των μηχανισμών αντιμετώπισης των ίδιων των περιστατικών.  

Εικόνα 1. Η πορεία της συνολικής έκτασης που έχει καεί στην Ελλάδα από 01/01 έως 27/10/2019 (κόκκινη γραμμή), σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της περιόδου 2008-2018 (μπλε γραμμή).

Στο πλαίσιο της φετινής αντιπυρικής περιόδου (01/05 – 28/10/2019) εφαρμόστηκε επίσης, για πρώτη φορά επιχειρησιακά, το προγνωστικό σύστημα IRIS, το οποίο παρείχε κατ’ αίτηση (on demand) προγνώσεις εξάπλωσης πυρκαγιών. Ειδικότερα, για το διάστημα από 01/05 έως και 28/10/2019, το σύστημα IRIS ενεργοποιήθηκε από το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) του Πυροσβεστικού Σώματος σε 17 περιστατικά πυρκαγιών, με σκοπό την παροχή προγνώσεων εξάπλωσης για τις επόμενες 6/24 ώρες. Οι θέσεις των πυρκαγιών για τις οποίες ενεργοποιήθηκε φέτος το προγνωστικό σύστημα IRIS παρουσιάζονται στην επόμενη εικόνα (Εικόνα 2).

Εικόνα 2. Θέσεις των 17 πυρκαγιών για τις οποίες το προγνωστικό σύστημα IRIS ενεργοποιήθηκε από το ΕΣΚΕ για την παροχή προγνώσεων εξάπλωσης, από 01/05 έως και 28/10/2019.

Από το σύνολο των 17 πυρκαγιών για τις οποίες το προγνωστικό σύστημα IRIS παρείχε προγνώσεις εξάπλωσης στο ΕΣΚΕ, το σημαντικότερο περιστατικό ήταν αναμφίβολα η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε τα ξημερώματα της 13ης Αυγούστου 2019 στην Κ. Εύβοια, ανάμεσα στα χωριά Κοντοδεσπότι και Μακρυμάλλη. Η συγκεκριμένη δασική πυρκαγιά είχε ως αποτέλεσμα να καούν συνολικά 28890 στρέμματα (εκτίμηση με βάση το EFFIS), με τον καπνό από τη φωτιά να φτάνει μέχρι την Αττική, δημιουργώντας προβλήματα λόγω υποβάθμισης της ποιότητας του αέρα. Στην επόμενη εικόνα παρουσιάζεται η σύγκριση της προβλεφθείσας από το IRIS τελικής περιμέτρου της πυρκαγιάς με την αντίστοιχη πραγματική, με βάση δορυφορικά δεδομένα MODIS που ανακτήθηκαν από το EFFIS (Εικόνα 3). Από τα 28890 στρέμματα που κάηκαν πραγματικά, το προγνωστικό σύστημα IRIS προέβλεψε σωστά τα 18120 στρέμματα (συμφωνία 63%), προβλέποντας ορθά την εξάπλωση της πυρκαγιάς νότια, προς τα Ψαχνά, και υποεκτιμώντας την εξάπλωση προς βορρά. Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την εφαρμογή του IRIS δεν λαμβάνεται υπόψη η πυρόσβεση. Υπό αυτή την έννοια, οι προγνώσεις του IRIS παρέχουν το χείριστο σενάριο εξάπλωσης, όπου η φωτιά προχωρά ανεξέλεγκτη. Η επιστημονική ομάδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) αξιολογεί το σύνολο των 17 πυρκαγιών ώστε να εντοπιστούν τα συστηματικά σφάλματα στην πρόγνωση εξάπλωσης και τα οποία, στο μέτρο του επιστημονικά δυνατού, θα διορθωθούν για την αντιπυρική περίοδο του 2020.

Τέλος, έχει ιδιαίτερη αξία να σημειωθεί πως η περιοχή στην οποία ξέσπασε η πυρκαγιά της 13ης Αυγούστου 2019 είχε επιτυχώς επισημανθεί με ακραία επικινδυνότητα, με βάση το σύνθετο πυρό-μετεωρολογικό δείκτη DISARM, όπως φαίνεται στην επόμενη εικόνα (Εικόνα 4). Ο συγκεκριμένος δείκτης βασίζεται στο συνδυασμό 4 πυρό-μετεωρολογικών δεικτών, αποσκοπώντας στην αντικειμενική αξιολόγηση της επικινδυνότητας για την εκδήλωση και εξάπλωση δασικών πυρκαγιών. Κατά τη διάρκεια της φετινής αντιπυρικής περιόδου (01/05 – 28/10/2019) εφαρμόστηκε για πρώτη φορά πιλοτικά στη χώρα μας με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Σε αντίθεση με υφιστάμενους δείκτες επικινδυνότητας, ο σύνθετος δείκτης DISARM αξιολογεί την επικινδυνότητα σε πολύ υψηλή οριζόντια ανάλυση, ίση με 2 km.  

Εικόνα 3. Σύγκριση της πρόγνωσης εξάπλωσης του προγνωστικού συστήματος IRIS (κόκκινη περιοχή) με την πραγματική τελική περίμετρο (μαύρη γραμμή) για την πυρκαγιά της 13ης Αυγούστου 2019 στην Κ. Εύβοια.

Εικόνα 4. Πρόγνωση σύνθετου δείκτη επικινδυνότητας DISARM για την 13η Αυγούστου 2019. Με τον μαύρο κύκλο, σε μεγέθυνση, φαίνεται η περιοχή ακραίας επικινδυνότητας όπου εκδηλώθηκε η μεγαλύτερη πυρκαγιά της φετινής αντιπυρικής περιόδου.

Η ανάπτυξη του προγνωστικού μοντέλου εξάπλωσης πυρκαγιών "IRIS" και του πυρο-μετεωρολογικού δείκτη έγινε στα πλαίσια του διακρατικού ερευνητικού έργου INTERREG-BALKAN-MEDITERRANEAN 2014-2020-DISARM (Drought and fIreobServatory and eArly waRning systeM), με τη συμμετοχή Ελλάδας, Κύπρου και Βουλγαρίας. Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους των συμμετεχόντων κρατών.

Ακολουθήστε τη σελίδα του DISARM: https://www.facebook.com/DroughtAndFireInterreg