Σύνταξη άρθρου: Σ. Ντάφης, Κ. Λαγουβάρδος
Τις ψυχρές ανέφελες νύχτες του χειμώνα όταν επικρατούν ασθενείς άνεμοι σχηματίζεται σε περιοχές χαμηλού υψομέτρου πυκνή ομίχλη που το πάχος της περιορίζεται στα πρώτα δεκάδες ή μερικές εκατοντάδες μέτρα από το έδαφος. Η ομίχλη ακτινοβολίας όπως ονομάζεται, δημιουργείται για δύο λόγους:
Πρώτον, οι περιοχές χαμηλού υψομέτρου τείνουν να έχουν μεγαλύτερα ποσά υγρασίας τόσο στον αέρα όσο και στο έδαφος σε σχέση με τα ορεινά, καθώς τις διαπερνούν ποταμοί ή υπάρχουν εποχιακές λίμνες. Επιπλέον η βλάστηση προτιμά αυτές τις περιοχές και παρατηρείται μεγαλύτερη εξατμισοδιαπνοή σε σχέση με τις γύρω ορεινές περιοχές.
Δεύτερον, ο ψυχρός αέρας είναι πυκνότερος από τον θερμό, επομένως λόγω της βαρύτητας βυθίζεται κάτω από τις θερμότερες αέριες μάζες. Ο ψυχρός αέρας δηλαδή θα συγκεντρωθεί στο χαμηλότερο σημείο. Η ομίχλη θα σχηματιστεί πρώτα σε αυτά τα χαμηλά ψυχρά και υγρά σημεία όπου ο κορεσμός των αερίων μαζών θα επέλθει πιο γρήγορα.
Ο όρος «ομίχλη ακτινοβολίας» προέρχεται από ένα άλλο φυσικό φαινόμενο. Το έδαφος κατά τη διάρκεια της νύχτας ακτινοβολεί θερμότητα και αν δεν υπάρχουν σύννεφα να μειώσουν ή να σταματήσουν την περαιτέρω απώλεια θερμότητας του εδάφους, τότε η θερμοκρασία του εδάφους και του υπερκείμενου αέρα πέφτει συνεχώς. Τέλος, αν οι άνεμοι είναι ασθενείς, θα ευνοήσουν την ψύξη των αερίων μαζών κοντά στο έδαφος γιατί υπάρχει περιορισμένη ανάδευσή τους.
Αν η ομίχλη συνδυαστεί με θερμοκρασίες υπό το μηδέν, τότε έχουμε το φαινόμενο της παγωμένης ομίχλης. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές τοπικές ονομασίες για την ομίχλη, όπως στη Φλώρινα όπου η παγωμένη ομίχλη ακτινοβολίας ονομάζεται «σινιάκι» και μπορεί να διαρκέσει αρκετές ημέρες, εμποδίζοντας την ηλιακή ακτινοβολία να θερμάνει επαρκώς το έδαφος. Το παρακάτω βίντεο του Πέτρου Σολάκη δείχνει το χαρακτηριστικά μικρό πάχος που είχε το «σινιάκι» την Παρασκευή 17 Ιανουαρίου 2020, όταν ο μετεωρολογικός μας σταθμός κατέγραψε μέγιστη θερμοκρασία -1.1°C.
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε τα ρεκόρ βροχόπτωσης και θερμοκρασιών για το 2019 σύμφωνα με τις καταγραφές του δικτύου αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών / meteo.gr, καθώς και ορισμένα αξιοσημείωτα στοιχεία του έτους.
Ως προς τις βροχοπτώσεις που εκδηλώθηκαν στη χώρα το 2019, αξίζει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με τις περισσότερες χρονιές, τα μεγαλύτερα ετήσια ύψη βροχόπτωσης εντοπίζονται στην Κρήτη, ενώ και η πόλη της Αθήνας βίωσε μια από τις πιο υετοφόρες χρονιές των τελευταίων 15 ετών. Υπενθυμίζουμε ότι το Φεβρουάριο του 2019 η Κρήτη επηρεάστηκε από δύο ισχυρότατες κακοκαιρίες, τη Χιόνη και την Ωκεανίδα, με περισσότερα από 1.100 χιλιοστά βροχής να καταγράφονται για ολόκληρο τον μήνα σε Ασκύφου και Ασή Γωνιά Χανίων. Αντίθετα, τα μικρότερα ετήσια ύψη βροχόπτωσης εντοπίζονται στη Βόρεια Ελλάδα όπου η χρονιά ήταν ιδιαίτερα ξηρή, με την ετήσια βροχόπτωση στην πόλη της Θεσσαλονίκης να υστερεί ακόμα και σε σχέση με τις Κυκλάδες. Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται τα 12 μεγαλύτερα (ορθή επανάληψη) και τα 10 μικρότερα ετήσια ύψη βροχόπτωσης για το 2019. Με αστερίσκο επισημαίνονται σταθμοί στους οποίους έχει διαπιστωθεί έλλειψη δεδομένων βροχόπτωσης και ως εκ τούτου οι καταγραφές υστερούν των πραγματικών.
Οι υψηλότερες θερμοκρασίες του έτους σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια των 3 έντονων κυμάτων ζέστης που έπληξαν τη χώρα, στις 7-10 Ιουλίου, στις 3 Αυγούστου και στις 10-12 Αυγούστου. κα στη χώρα το 2019. Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες του έτους καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια των κακοκαιριών Σοφία και Τηλέμαχος την περίοδο 3-8 Ιανουαρίου. Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται τα 10 υψηλότερες μέγιστες και οι 10 χαμηλότερες ελάχιστες θερμοκρασίες για το 2019.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στο γεγονός ότι το 2019 επηρέασαν τη χώρα μας 13 κακοκαιρίες στις οποίες δώσαμε όνομα, 5 εκ των οποίων τον Ιανουάριο και 3 εκ των οποίων το Δεκέμβριο. Αυτές ήταν οι:
