Copernicus: Η έκθεση της κατάστασης του κλίματος της Ευρώπης το 2020

Δημοσιεύθηκε από την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής του ευρωπαϊκού προγράμματος Copernicus, η έκθεση για την κατάσταση του κλίματος το 2020 στην Ευρώπη η οποία αποτελεί μια ολοκληρωμένη ετήσια επισκόπηση των κλιματικών συνθηκών σε ολόκληρη την ήπειρο και την Αρκτική. Η έκθεση επιβεβαιώνει το 2020 ως το πιο θερμό έτος στην Ευρώπη, με χειμερινές θερμοκρασίες άνω των 3,4°C πάνω από το μέσο όρο της περιόδου 1981-2010. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου συνέχισαν να αυξάνονται και ήταν οι υψηλότερες από τότε που ξεκίνησαν οι δορυφορικές καταγραφές το 2003.

Η εμβληματική έκθεση αποτελεί ένα ζωτικό σημείο αναφοράς για μελλοντικές εκτιμήσεις για το κλίμα, παρουσιάζοντας σαφείς, υψηλής ποιότητας πληροφορίες για τις κλιματικές τάσεις, προκειμένου να υποστηρίξει τη λήψη αποφάσεων βάσει τεκμηριωμένων στοιχείων. Η έκθεση βασίζεται σε δεδομένα από δορυφόρους, αναλύσεις, εκτιμήσεις βάσει μοντέλων και μετρήσεις που λαμβάνονται στην ξηρά, στη θάλασσα και στην ατμόσφαιρα, πολλά από τα οποία παρέχονται μέσω του προγράμματος Copernicus.

Ρεκόρ θερμότητας, βροχόπτωσης και ηλιοφάνειας

Η υψηλή ετήσια θερμοκρασία που καταγράφηκε για την Ευρώπη το 2020 οφείλεται εν μέρει σε εξαιρετικά θερμές χειμερινές και φθινοπωρινές συνθήκες, ιδίως στα βορειοανατολικά και ανατολικά μέρη. Το καλοκαίρι ήταν επίσης θερμότερο από το μέσο όρο, ενώ τα καλοκαιρινά κύματα καύσωνα ήταν λιγότερο έντονα, διαδεδομένα και παρατεταμένα από ό,τι τα τελευταία χρόνια.

Εικόνα 1.  Αποκλίσεις επιφανειακής θερμοκρασίας του αέρα στην Ευρώπη για το χειμώνα (Δεκέμβριος 2019 ‒ Φεβρουάριος 2020), άνοιξη (Μάρτιος ‒ Μάιος), καλοκαίρι (Ιούνιος ‒ Αύγουστος) και φθινόπωρο (Σεπτέμβριος ‒ Νοέμβριος) του 2020, σε σχέση με τον αντίστοιχο εποχιακό μέσο όρο της περιόδου αναφοράς 1981-2010.

Στην Ευρώπη επικράτησαν σημαντικά περισσότερες από το μέσο όρο ώρες ηλιοφάνειας το 2020 μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου. Κατά μέσο όρο κατά τη διάρκεια του έτους, τα επίπεδα υετού ήταν εντός του κανονικού. Ωστόσο, υπήρξε μια απότομη μετάβαση μεταξύ πολύ υγρών συνθηκών το χειμώνα και επίμονων ξηρών συνθηκών την άνοιξη, με σημαντικές επιπτώσεις στις συνθήκες υγρασίας του εδάφους και στη βλάστηση σε μεγάλα μέρη της ηπείρου. Αργότερα μέσα στο έτος, η κακοκαιρία “Alex” προκάλεσε καταρρακτώδεις βροχές, ξεπερνώντας τα ρεκόρ βροχόπτωσης μιας ημέρας στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Βορειοδυτική Γαλλία και τις Νότιες Άλπεις και προκαλώντας καταστροφικές πλημμύρες σε ορισμένες περιοχές.

Αρκτική Σιβηρία

Παρά το κρύο ξεκίνημα, το 2020 ήταν το δεύτερο θερμότερο έτος για την Αρκτική, με μέση ετήσια θερμοκρασία επιφάνειας 2,2°C πάνω από το μέσο όρο της περιόδου 1981-2010. Σε μέρη της Αρκτικής (Αρκτική Σιβηρία και παρακείμενες θάλασσες) σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες ετήσιες θερμοκρασιακές αποκλίσεις οπουδήποτε στη Γη το 2020, καταγράφοντας τιμές πάνω από 6°C πάνω από το μέσο όρο. Την άνοιξη και το φθινόπωρο, η κάλυψη χιονιού μειώθηκε από τις θερμοκρασίες αυτές που ήταν υψηλότερες από τις μέσες, συμβάλλοντας ενδεχομένως σε θερμότερες συνθήκες, αφού οι σκοτεινότερες επιφάνειες χωρίς χιόνι απορροφούν περισσότερη ηλιακή ενέργεια, σχηματίζοντας έναν κύκλο ανατροφοδότησης του κλίματος που οδηγεί σε περισσότερη θέρμανση.

Εικόνα 2. Χρονοσειρές των ετήσιων μέσων αποκλίσεων της επιφανειακής θερμοκρασίας από το 1979 έως το 2020 στην περιοχή της Αρκτικής (66,6° Β – 90° Β). Δεξιά: Χάρτης της ετήσιας απόκλισης της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας το 2020. Οι αποκλίσεις υπολογίζονται σε σχέση με την περίοδο αναφοράς 1981-2010.

Το γενικό πλαίσιο του 2020

Οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού έχουν διαμορφωθεί ως προς τον περιορισμό παγκόσμια μέση επιφανειακή θερμοκρασία, δεσμεύοντας τις χώρες που υπογράφουν να περιορίσουν την άνοδο αυτού του δείκτη σε 2°C πάνω από τις θερμοκρασίες της προ-βιομηχανικής εποχής - και ιδανικά, σε αύξηση 1,5°C ή λιγότερο. Ο τελευταίος πενταετής μέσος όρος δείχνει ότι ο πλανήτης έχει ήδη θερμανθεί κατά περίπου 1,2°C.

Αέρια θερμοκηπίου, όπως διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και οξείδιο του αζώτου, παγιδεύουν θερμότητα κοντά στην επιφάνεια της Γης. Όσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα, τόσο αυξάνεται η θερμοκρασία στη Γη. Ο τεράστιος αντίκτυπος στην κοινωνία των μέτρων που θεσπίστηκαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του COVID-19 οδήγησε σε μια ελαφρά μείωση των εκπομπών, δικαιολογώντας εν μέρει το ότι οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν με βραδύτερο ρυθμό από αυτόν που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, οι ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις τόσο του διοξειδίου του άνθρακα όσο και του μεθανίου το 2020 ήταν στο υψηλότερο σημείο από την έναρξη των δορυφορικών καταγραφών το 2003, δείχνοντας τη συνέχεια της τρέχουσας αύξησης.

Εικόνα 3. Στο πάνω διάγραμμα παρουσιάζονται οι τιμές των μηνιαίων παγκόσμιων συγκεντρώσεων CO2 από δορυφόρους και στο κάτω διάγραμμα οι αντίστοιχοι παραγόμενοι ετήσιοι μέσοι ρυθμοί ανάπτυξης για την περίοδο 2003-2020. Οι αριθμητικές τιμές με κόκκινο χρώμα υποδηλώνουν τις ετήσιες μέσες συγκεντρώσεις XCO2 στο πάνω διάγραμμα, ενώ στο κάτω οι ετήσιοι μέσοι ρυθμοί αύξησης XCO2 που προέρχονται από δεδομένα που εμφανίζονται στον επάνω πίνακα. Οι αναφερόμενες αριθμητικές τιμές αντιστοιχούν στον ρυθμό ανάπτυξης σε ppm / έτος (μέρη ανα εκατομμύριο ανα έτος), συμπεριλαμβανομένης μιας εκτίμησης αβεβαιότητας σε παρένθεση

Η τάση για διαρκή απώλεια παγετώνων στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο συνεχίζεται. Το πάχος του πάγου έχει συρρικνωθεί κατά μέσο όρο 30 μέτρα από το 1957 και η απώλεια πάγου στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική έχει προκαλέσει άνοδο της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας κατά πάνω από 18 χιλιοστά μεταξύ των ετών 1992 και 2018. Εν τω μεταξύ, τα δορυφορικά δεδομένα επιβεβαιώνουν μια σημαντική μείωση της έκτασης του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής σε σύγκριση με το κανονικό, σε όλες τις εποχές, ιδιαίτερα τον Σεπτέμβριο, όταν ο πάγος είναι συνήθως στα χαμηλότερα επίπεδα.

Πηγή: Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus
Περισσότερα:
https://climate.copernicus.eu/discover-last-years-climate-newly-released-european-state-climate-2020 
https://www.copernicus.eu/en/news/news/observer-latest-european-state-climate-reports-record-high-temperatures-2020  
H σύνοψη της έκθεσης για την κατάσταση του κλίματος της Ευρώπης το 2020 (pdf)
https://climate.copernicus.eu/sites/default/files/2021-04/ESOTC2020_summary.pdf