Αξιολόγηση μακροπρόθεσμων προγνώσεων των μηνιαίων θερμοκρασιών της περιόδου 2020-2024

Σύνταξη άρθρου: Γ. Φραγκουλίδης, Κ. Λαγουβάρδος, Β. Κοτρώνη

Ε.Α.Α - Πεντέλη, Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2025, 20:00

Από τον Ιούλιο του περασμένου έτους, το meteo.gr έχει ξεκινήσει να εκδίδει μηνιαία δελτία μακροπρόθεσμων προγνώσεων για την μέση θερμοκρασία του επόμενου μήνα στην ΝΑ Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας). Προκειμένου να αποτυπωθεί η αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προγνώσεις αυτές, 7 μοντέλα εποχικών προγνώσεων* χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενός φάσματος 350 πιθανών σεναρίων (50 από κάθε μοντέλο). 

Τα ιστογράμματα των προγνώσεων για κάθε μήνα του 2024 που παρουσιάζονται παρακάτω απεικονίζουν τις πιθανότητες η μέση θερμοκρασιακή απόκλιση (από την μέση τιμή της περιόδου 1993-2016) να βρίσκεται σε συγκεκριμένα πεδία τιμών (π.χ., μεταξύ -1°C και 0°C ή +1°C και +2°C). Πάνω στα ιστογράμματα απεικονίζεται και η θερμοκρασιακή απόκλιση που τελικά παρατηρήθηκε στον εκάστοτε μήνα. 

Για παράδειγμα, στην πρόγνωση που εκδόθηκε αρχές Νοεμβρίου του 2024, το 72% των διαθέσιμων σεναρίων προέβλεπε πως η μέση θερμοκρασία Δεκεμβρίου θα είναι υψηλότερη από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα, με την μέση τιμή όλων των σεναρίων να είναι 0.84°C. Τελικά ο Δεκέμβριος ήταν 1.24°C πάνω από τα κανονικό, με το μέγεθος αυτής της απόκλισης να βρίσκεται στο πεδίο της κατανομής (1-2°C) με την δεύτερη υψηλότερη πιθανότητα (23%). 

Η σύγκριση μιας κατανομής πιθανοτήτων με την αντίστοιχη παρατήρηση δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη διαδικασία, πράγμα που καθιστά την αξιολόγηση τέτοιων πιθανοκρατικών προγνώσεων περίπλοκη. Πολλές μέθοδοι έχουν προταθεί από την επιστημονική κοινότητα, οι καλύτερες εκ των οποίων καταλήγουν σε στατιστικούς δείκτες που είναι δύσκολα ερμηνεύσιμοι και άρα μη ιδανικοί για την πληροφόρηση των πολιτών. Σε κάθε περίπτωση, η αξιολόγηση πρέπει να βασίζεται σε όσο το δυνατόν  μεγαλύτερο πλήθος προγνώσεων. Η δόκιμη ερώτηση λοιπόν είναι «Πόσο έγκυρες είναι κατά μέσο όρο οι προγνώσεις θερμοκρασίας Δεκεμβρίου που εκδίδονται τον Νοέμβριο;» και όχι «Πόσο έγκυρη ήταν η πρόγνωση θερμοκρασίας Δεκεμβρίου που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2024;». 

Για το λόγο αυτό, αξιολογήσαμε όλες τις μακροπρόθεσμες προγνώσεις των 7 διαθέσιμων μετεωρολογικών μοντέλων από το 2020 μέχρι το 2024 και παρουσιάζουμε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία που προέκυψαν από αυτή την ανάλυση.

• Στην περίπτωση που μας ενδιαφέρει η μέση τιμή των 350 σεναρίων και όχι όλο το φάσμα πιθανοτήτων (δηλαδή περιορίζουμε την πιθανοκρατική πρόγνωση σε μια συγκεκριμένη πρόγνωση), το μέσο απόλυτο σφάλμα των προγνώσεων για την θερμοκρασία του επόμενου μήνα είναι 0.85°C. 

• Αν ζητούμενο είναι η μέση τιμή όλων των σεναρίων να προβλέψει σωστά το πρόσημο της θερμοκρασιακής απόκλισης (δηλαδή αν θα έχουμε θερμοκρασίες πάνω ή κάτω από το κανονικό), τότε έχουμε ποσοστό επιτυχίας 78%. Συγκριτικά, το ποσοστό επιτυχίας τυχαίων προγνώσεων (όπως στην περίπτωση στριψίματος ενός νομίσματος) θα ήταν 50%. Σε αυτό έχει συνεισφέρει και η κλιματική αλλαγή, καθώς κατά τα έτη 2020-2024 δίνει μια τάση για θερμότερους του κανονικού μήνες, την οποία προσομοιώνουν σωστά τα μοντέλα.

• Αξιολογώντας ολόκληρο το φάσμα πιθανοτήτων, οι θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν ήταν κατά μέσο όρο κοντά στην κορυφή του ιστογράμματος, δηλαδή στα πεδία τιμών με την μεγαλύτερη πιθανότητα (όπως στο παράδειγμα του Δεκεμβρίου 2024 όπου η παρατήρηση των 1.24°C  είχε την δεύτερη υψηλότερη πιθανότητα). 

• Οι μακροπρόθεσμες προγνώσεις θερμοκρασίας στην περιοχή μας έχουν μεγαλύτερη ακρίβεια κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιο-Αύγουστο) σε σχέση με τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου.

*Κέντρα πρόγνωσης: ECMWF (Ευρώπη), UKMO (Ηνωμένο Βασίλειο), Meteo-France (Γαλλία), JMA (Ιαπωνία), NCEP (ΗΠΑ), DWD (Γερμανία) και CMCC (Ιταλία).